Тэма гвалту ў мастацтве - гэта спроба эстэтычнага асэнсавання траўміруючага дзеяння. Тэма часта звязана з выявай войн і сустракаецца ў любым выглядзе мастацтва. Ярка выяўляецца ў эпоху Рэнесансу і Барока. У заходнім мастацтве таго ж часу папулярным сюжэтам іканаграфіі з'яўляецца гвалт над жанчынай.

У дваццатым стагоддзі, калі адбываецца змена мастацкіх прынцыпаў і адмова ад акадэмізму, выява гвалту атрымлівае эпатажны і перабольшаны характар. Частым з'яўляюцца жахліва натуральныя выявы наступстваў вайны, гвалт над чалавечымі целамі, відовішчныя і вострыя сцэны. Такім чынам, мастакі спрабавалі ўказваць на праблемы як унутры грамадства, так і ўнутры асобных асоб.

Праблематыка гвалту вывучаецца з розных бакоў: сямейнае, сацыяльнае, перакручанае, палітычнае, сэксуальнае. У сучасным мастацтве вобраз таксама можа быць злучаны з шырэйшым значэннем, напрыклад адсылкам да культурных знакаў, канцэпцыям, з'яўляюцца выявай або знакам. Як правіла, гэта рэзкія сцэны, якія могуць выклікаць у глядачкі спектр эмоцый: ад поўнага адмаўлення, агіды, страху і шоку да паступовага прыняцця.

У беларускім мастацтве тэма гвалту яскрава ўздымаецца пасля палітычных падзеяў 2020 года. У сваім мастацтве мастакі рэагавалі на гвалтоўныя дзеянні пры затрыманні пратэстоўцаў і ў месцах пазбаўлення волі, паказваюць сваю актыўную палітычную пазіцыю.

Беларуская мастачка Леся Пчолка ў праекце "Нябачная траўма" даследавала вопыт беларусаў, якія прайшлі псіхалагічны гвалт з боку дзяржавы. Аўтарка сфакусавалася на эмацыйны стан і пачуццях пастаяннага страху, бездапаможнасці, параноі, адсутнасці бяспекі або цяжкасці з выездам з краіны. Прадставіла выпадкі посттраўматычнага стрэсавага засмучэння і рэальныя гісторыі людзей аб груках у дзверы, тэлефонных званках з невядомых нумароў.

Яна Чарнова ў сваёй працы "Беларуская Венера" ўзняла пытанне аб фізічным гвалце і катаваннях у турмах. Мастачка выкарыстоўвала вобраз Венеры Рэмбранта. Аголеная жанчына са шматлікімі слядамі збівання, адлюстроўвае рух беларускай апазіцыі і сістэматычны гвалт пратэстуючых.

творы

тэрміны