Дакументальным, лічыцца мастацтва здольнае паказаць рэчаіснасць, аперуючы рэальнымі фактамі (вытрымкі са стэнаграм, газет, артыкулаў, пратаколаў, фатаграфіі, лозунгі, улёткі, плакаты і іншае) і дакументамі, якія становяцца мастацкім кампанентам. Такі зварот сведчыць аб імкненні мастацтва да асэнсавання працэсаў сацыяльна-духоўнага жыцця грамадства.

Кірунак склаўся пад уплывам тэхнічных сродкаў перадачы інфармацыі (фатаграфія, друк, радыё, кінематограф, тэлебачанне) і ўключае ў сябе самастойныя дакументальныя жанры (нарысы, дзённікі, эсэ, мемуары, мастацкія біяграфіі, дакументальныя фільмы, рэпартажы, інтэрв'ю, калажы і іншае). Дакументацыя паўплывала на ўзровень збліжэння мастацтва і рэальнага жыцця. Падчас успрымання твора ставіцца акцэнт на адчуванне дакладнасці, даверу ў глядачкі. Адзін з метадаў які дазваляе дасягнуць гэтага эфекту ў сучаснага глядачак з'яўляецца чорна-белы кадр, шырока ўжываецца ў фотамастацтве і ігравым кіно.

Цяпер дакументальнае мастацтва выходзіць за прывычныя рамкі, уступае ва ўзаемадзеянне з іншымі мастацкімі сродкамі, садзейнічае развіццю выяўленчага мастацтва. Мастачкі могуць увыдатніваць дакумент, малюнак або відэа з дапамогай, напрыклад, мантажу. Асноўная функцыя такога сродку - узмацненні дакладнасці, пераканаўчасці твора, актывізацыі эмацыйнага і сацыяльнага вопыту асобы і зварот да глыбокіх эстэтычных перажыванняў. Але важным фактарам з'яўляецца поўнае выключэнне наўмыснай дэфармацыі і скажэнні дакументацыі. Рэальнасць у дакументальным жанры павінна быць прадстаўлена ў фатаграфічна дакладнай яе выяве, а стаўленне мастачкі да яе павінна быць выяўлена праз сістэму мастацкіх сродкаў. Гэта ўсё дазваляе мастацтву быць сродкам пазнання ісціны.

Адным з прадстаўнікоў новага дынамічнага пакалення беларускай фатаграфіі з'яўляецца Аляксандр Кладаў - фатограф-дакументаліст. Ён даследуе маладых жыхароў горада Мінск і іх атачэнне. Фатограф схільны здымаць рэчаіснасць, без дзялення на добрае і дрэннае. Такое даследаванне паказвае не толькі характар і каларыт беларусаў, але і Беларусь у цэлым.

Ігар Ганчарук працуе з дакументальнай і мастацкай фатаграфіяй, відэа і архівамі. Яго праекты засяроджаны на нацыянальнай ідэнтычнасці, калектыўнай памяці і ўплыве сродкаў масавай інфармацыі на свет. Пасля падзеяў у Беларусі ў 2020 годзе працуе над серыяй праектаў, прысвечаных прапагандзе і гвалту ў рэгіёне з гістарычнага пункту гледжання.

Максім Сарычоў працуе над візуальнымі праектамі на стыку фатаграфіі, журналістыкі і мастацтва. У сваім мастацтве вывучае тэму гвалту рознай ступені ў выказванні і выкананні аўтарытарных урадаў або традыцыйных таварыстваў. Ён факусуецца на палітычным і чалавечым вымярэннях калектыўнай памяці і гісторыі.

У 2014 годзе прайшоў паказ дакументальны фільм беларускай рэжысёркі Анастасіі Мірашнічэнкі "Скрыжаванне". Фільм апавядае пра жыццё бяздомнага мастака Валерыя Ляшкевіча, які больш за 20 гадоў хаваецца на Гомельскім вакзале, захоўвае свае фарбы ў камеры захоўвання, прадае свае карціны ў родным горадзе і кожнае лета ездзіць у Санкт-Пецярбург. Тамака ён таксама жыве на вуліцы, стварае і прадае свае карціны.

Работы Валерыя Ляшкевіча захоўваюцца ў калекцыях Нацыянальнага мастацкага музея, музея Гомельскага палацава-паркавага ансамбля, Заслаўскага гісторыка-культурнага музея-запаведніка, а таксама ў прыватных калекцыях Беларусі, Расіі, Еўропы і ЗША. Фільм выйграў мноства міжнародных узнагарод.

Максім Швед з'яўляецца рэжысёрам дакументальнага фільма "Чыстае мастацтва" (2019), які паказвае нараджэнне арт-феномена (іранічны тэрмін гэтаму феномену дала мастацтвазнаўка Вольга Архіпава, як "фупрэматызм"), паказвае сучасную Беларусь і ўзнімае пытанні, актуальныя не толькі для нашай краіны. Мастак-абстракцыяніст Захар Кудзін стварае серыю жывапісных работ, абапіраючыся на практыкі работнікаў мінскіх ЖЭСаў, якія зафарбоўваюць геаметрычнымі плямамі графіці, малюнкі і надпісы на сценах будынкаў. Белае палатно падарожнічае па вуліцах Мінска і спрабуе ўпісацца ў пейзаж роднай краіны, капіруючы рознакаляровыя прамавугольнікі. Заінтрыгаваныя мінакі, спрабуючы інтэрпрэтаваць творчасць Захара, выказваюць сваё меркаванне не толькі аб мастацтве.

Дакументальнае мастацтва выступае не толькі знакам эстэтычнай культуры, але і правадніком грамадска-палітычнага жыцця і думак грамадства. Мастацтва з'яўляецца адлюстраваннем жыццёвых працэсаў і абставін, і ў гэтым сэнсе можна казаць аб частковай дакументальнасці любога твора мастацтва.

artworks

documents

events

names

terms